Γράφει ο Λεωνίδας Κουδουμογιαννάκης
Οικονομολόγος
Το χωριό Καβούσι βρίσκεται στο φυσικό γεωγραφικό κέντρο του νομού Λασιθίου. Ο σύγχρονος οικισμός έχει διαρκή και αδιάλειπτη κατοίκηση από τη νεολιθική εποχή (4.700 π.Χ.) έως σήμερα. Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά και ιστορικά στοιχεία είναι το αρχαιότερο χωριό της Κρήτης.
Το πολυσύνθετο γεωμορφολογικό περιβάλλον, η αέναος πολιτιστική κληρονομιά και η ιδιότυπη γαστρονομική παράδοση, είναι τα τρία στοιχεία που έχουν συμβάλει στο να γίνεται το Καβούσι πόλος μιας γνήσιας αειφορικής ανάπτυξης, που ήδη έχει φέρει τους πρώτους καρπούς και προσδοκά περισσότερα σε βάθος χρόνου. Η επιλογή της υιοθέτησης εναλλακτικών μορφών τουρισμού για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων του μαζικού τουρισμού, που γνωρίσαμε πολλές δεκαετίες στην Κρήτη, έχει αρχίσει να κερδίζει έδαφος στην περίπτωση του Καβουσίου.
ΠΡΩΤΟΣ: Πολυσύνθετο γεωμορφολογικό περιβάλλον
Η περιοχή δέχεται μεγάλο αριθμό από τουρίστες που αγαπούν το βουνό και την φύση μιας και διαθέτει ένα μεγάλο πλέγμα μονοπατιών και καλντεριμιών που συνδέουν αρχαιολογικές θέσεις, εξωκλήσια, φαράγγια, πηγές, κορυφές του ορεινού όγκου της περιοχής, το ιερό άλσος με την αρχαία μινωική ελιά, αγροτικούς ορεινούς οικισμούς και παραλίες. Το Ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4 συνδέει το Καβούσι με την Θρυπτή και δίνει στους επισκέπτες την δυνατότητα να γνωρίσουν μια άγνωστη Κρητική φύση. Το βοτανικό μονοπάτι του Μέσωνα είναι το πρώτο φυσικό σηματοδοτημένο μονοπάτι στην Κρήτη που πληροφορεί τον επισκέπτη για τον πλούτο της τοπικής βοτανολογίας.
Το φαράγγι του Μέσωνα, του Χαυγά, του Πρινοπόταμου και το φαράγγι Φουρναράς προσφέρονται για ορειβασία και πρόκληση για όσους ασχολούνται με το canyoning και θέλουν να τα διασχίσουν από την κοίτη τους και να απολαύσουν τους καταρράκτες, τις τσουλήθρες, τις κολύμπες και το περιβάλλον της περιοχής.
Οι παραλίες του Θόλου και της Αγριόμαντρας συγκεντρώνουν πολλούς επισκέπτες από όλη την Κρήτη. Ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα τους, είναι τα ρηχά νερά τα οποία παρέχουν ασφάλεια, ιδίως σε οικογένειες με μικρά παιδιά. Κάτω από το πλούσιο ίσκιο των αλμυρικιών στην παραλία του Θόλου, ο επισκέπτης μπορεί να καθίσει στα πέτρινα πεζούλια σε όλο το μήκος της παραλίας μέχρι το μικρό λιμανάκι. Η παραλία Αγριόμαντρα που βρίσκεται στην δυτική πλαγιά του λόφου Χαλέπα, στην εκβολή του ομώνυμου φαραγγιού, προστατεύεται από κλειστό κόλπο που δημιουργεί ένα μοναδικό σε ομορφιά τοπίο με ήρεμα νερά σε τιρκουάζ χρώμα.
Ο Θεριόσπηλιος στη θέση Χυλόφτες, δυτικά του λόφου Χαλέπα, έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον των σπηλαιολόγων λόγω της πλούσιας σταλακτιτικής διακόσμησης του.
Το Ιερό Άλσος Καβουσίου είναι ένας από τους σημαντικότερους χώρους της περιοχής που αποκαλύπτει και δίδει σημαντικές πληροφορίες με σαφήνεια για την ανθρώπινη δραστηριότητα των τελευταίων χιλιετηρίδων, είναι ο χώρος που απλώνεται νότια του χωριού και σηματοδοτείται από πολύπλευρες σχέσεις στο χώρο και το χρόνο.
Οι αγροτικοί οικισμοί «Παναγία», «Μέλισσες», «Τραπέζα», «Σώπατα», «Τσαμάντης», «Δρακαλεύρι», «Ξεράμπελα» αναπτύχθηκαν ανάμεσα σε δύο παραγωγικές λεκάνες που διαμορφώνονται ανάμεσα στις βουνοκορφές της Αύγου και του Αοριού. Η σπουδαία θέση τους και τα εύφορα, ικανοποιητικά αρδευόμενα από τα νερά της βροχής και των γειτονικών πηγών εδάφη τους, προσέλκυαν το ανθρώπινο ενδιαφέρον από την αρχαιότητα.
ΔΕΥΤΕΡΟΣ: Η αέναος πολιτιστική κληρονομιά
Η τοπογραφία της πεδιάδας του Καβουσίου, ως ευδιάκριτα χωριστή επέκταση της πεδιάδας του Ισθμού της Ιεράπετρας, είχε προσελκύσει το ενδιαφέρον από την αρχαία εποχή με σημαντικούς παράκτιους και εσωτερικούς εμπορικούς και επικοινωνιακούς δρόμους, σε μια στρατηγική θέση στην βόρεια άκρη του Ισθμού της Ιεράπετρας, πραγματικός «διάδρομος» μεταξύ Αιγαίου και Μεσογείου. H επιφανειακή έρευνα του καθηγητή αρχαιολογίας Λευτέρη Χατζόπουλου (Donald Haggis) σε όλη την περιοχή του Καβουσίου και οι ανασκαφές που πραγματοποίησε για πρώτη φορά το 1900 η Harriet Boyd, έχουν αποκαλύψει μια διασπορά εκατόν είκοσι αρχαιολογικών θέσεων, γεγονός που κατατάσσει το Καβούσι ως μία από τις σημαντικές θέσεις στην Κρήτη και στο Αιγαίο. Σήμερα έχουν ανασκαφεί και είναι επισκέψιμες οι θέσεις Βρόντος, Πρώιμη πόλη του Αζοριά, Κάστρο (Πλάι του Κάστρου), Τάφοι του Βρόντου, Τάφος του Σκουριασμένου, Μινωική αγροικία στο Χρυσοκάμινο, Μεταλλουργική εγκατάσταση στο Χρυσοκάμινο, Ρωμαϊκή αποθήκη του Θόλου, Αρχαιολογικός οικισμός Ψείρας και αρχαία ελαιοτριβεία. Την περίοδο της Ενετοκρατίας υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του Ισθμού της Ιεράπετρας, περίοδο στην οποία το χωριό ήταν οχυρωμένο, όπως μαρτυρούν λείψανα του οχυρού.
Το Καβούσι, ευτύχησε να είναι πλούσιο σε μνημεία εξαιρετικής τέχνης. Τα βυζαντινά εκκλησάκια τονίζουν την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του χωριού και σηματοδοτούν ένα τόπο θρησκευτικής λατρείας. Στους σωζόμενους βυζαντινούς ναούς μαρτυρείται ακόμη και σήμερα το υψηλό επίπεδο της αγιογραφικής τέχνης του 14ου και 15ου αιώνα.
Η μουσική παράδοση του χωριού έχει καταγραφεί από παλιούς μουσικούς με τις Καβουσανές κοντυλιές με βιολί, και από νεώτερους με λύρα, λαούτο, ασκομαντούρα, νταουλάκι και μαντολίνο.
ΤΡΙΤΟΣ: Ιδιότυπη γαστρονομική παράδοση
Οι επισκέπτες έχουν την δυνατότητα να γευτούν και να προμηθευτούν παραδοσιακά σκευάσματα από οικοτεχνικές μονάδες που παράγουν παραδοσιακά καλιτσούνια, ξεροτήγανα, πατούδα, αμυγδαλωτά, κουλούρια, αρτοσκευάσματα, κρητικά εδέσματα, προϊόντα μούστου, αρωματικά φαρμακευτικά βότανα από την ύπαιθρο του χωριού, παρθένο ελαιόλαδο, τοπικό κρασί και ρακή. Στα παραδοσιακά καφενεία και ταβέρνες μπορεί κάποιος να γευτεί τοπικούς μεζέδες και να απολαύσει την Κρητική φιλοξενία.
Με τον πλούτο που έχει η Κρήτη, τόσο σε γαστρονομικό πολιτισμό όσο και στην ποιότητα και αυθεντικότητα των τοπικών προϊόντων και η ιδιαιτερότητα της Ανατολικής Κρήτης στην γαστρονομία, είναι προφανής η ευκαιρία που υπάρχει για την περαιτέρω ανάπτυξη του γαστρονομικού τουρισμού στην περιοχή και την καθιέρωσή του ως γαστρονομικό προορισμό.
